بۆچی دۆلار پێوانەی ئابووری جیهانییە؟

دۆلار لە ساڵی 1792 دەرکرا و لە ساڵی 1944 ڕێکەوتننامەی بورتۆن وودزی دەستپێکرد، کە دۆلارەکەی کردە ستانداردی دراوی نێودەوڵەتی بۆ هەموو دراوەکانی جیهان،
بەپێی ئەو ڕێککەوتنە ئەمەریکا بەڵێنی داوە بە وڵاتانی جیهان کە بەرگێکی زێڕی هەیە کە یەکسانە بەو دۆلارانەی پێشکەشی دەکات ڕێککەوتنەکە دەری ناگرێت کە ئەو کەسانەی 35 دۆلار ڕادەستی ئەمریکا دەکەن، ئۆنسێک زێڕ وەردەگرن
دۆلار بوو بە “دراوی قورس” و متمانەی نێودەوڵەتی بەرچاوی بەدەست هێنا بەهۆی داپۆشینی ئاڵتونەوە، بۆیە ئەمریکا پابەند بوو بە پشتگیریکردنی هەموو دۆلارێک لە دەرەوەی وڵات بە زێڕ، ئەمەش وای کرد ڕێژەی ئاڵوگۆڕی بیانی بە بەراورد بە دۆلار جێگیر بێت

لە ساڵی 1971 سەرۆک ڕیچارد نیکسۆن ڕایگەیاند کە خاوەنی دۆلار ناتوانن بە زێڕ جێگەی بگرنەوە! ئەم لێدوانە وەک شۆکێکی گەورە بۆ هەموو وڵاتانی جیهان هات و بەهۆی ئەوەی دۆلار بەهێزە بەهۆی ئابووری ئەمریکاوە نەک بەهۆی ڕێککەوتنەوە
ئەو ڕایگەیاند کە دۆلار زیاد دەکات بۆ بازاڕ بۆ ئەوەی پێشبینی لەسەر بکات و ڕێژەی ئاڵوگۆریش بە دابینکردن و داواکاری دیاری بکرێت
بەهۆی زۆری کۆگای دۆلارەوە لەبانکەکانی وڵاتانی جیهان بەو هیوایەی لەماوەی ڕابردوودا زێڕی بۆ وەربگرن! ئەوان نەیاندەتوانی داوا لە بڕیارەکەی نیکسۆن بکەن، بەو هیوایەی کە دۆلارە خەزنکراوەکان شتێک بۆ بەدەست بهێنن
ڕووداوەکە بە شۆکی نیکسۆن ناوبرا و زنجیرەیەک ڕێوشوێنی ئابووری بوو کە لەلایەن نیکسۆنەوە گیراوە کە گرنگترینیان هەڵوەشاندنەوەی گۆڕینی دۆلاری ئەمریکی بوو بە زێڕ.
ڕیچارد نیکسۆن، وتی:”دەبێت ئەو یارییە بکەین وەک ئەوەی دروستمان کرد، دەبێت وەک ئەوەی دایدەنێین یاری بکەن، ئەم سیستمەش هەر ئەمڕۆ هەیە